Waarom de aanval niet altijd de beste verdediging is

Burgemeester Ludwig Vandenhove (Vooruit) heeft een klacht ingediend tegen onbekenden die video’s van hem verspreidden waarin hij zichtbaar dronken door het stadscentrum dwaalt. Volgens Vandenhove gaat het om een inbreuk op zijn privacy. Maar is dat juridisch en moreel wel zo vanzelfsprekend?

Het beroep op privacy klinkt op het eerste zicht logisch: iedereen heeft recht op een privéleven. Maar in de rechtspraak echter, bestaat daar een duidelijke nuance over. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens sprak daarover al in de bekende zaak Caroline van Hannover tegen Duitsland (2004). De prinses van Monaco kreeg toen gelijk tegen de Duitse roddelpers: foto’s van haar op straat of op vakantie waren géén nieuws van publiek belang, maar louter voyeurisme.

Toch kwam er later, in 2012, een nuance. Het Hof stelde dat foto’s of beelden wél gerechtvaardigd kunnen zijn als ze bijdragen aan een publiek debat van maatschappelijk belang, bijvoorbeeld over het functioneren van iemand met een publieke verantwoordelijkheid.

"De vraag is dus niet of Vandenhove recht heeft op privacy, dat heeft hij uiteraard, maar of die zwaarder weegt dan het recht van burgers om te weten hoe hun burgemeester zich gedraagt tijdens een crisismoment.

Van Hannover tot Vandenhove

Wie burgemeester is, verliest zijn privéleven niet, maar kan zich er ook niet altijd achter verschuilen. De beelden van Vandenhove zijn niet gemaakt in zijn woonkamer, maar op de openbare weg, tijdens een avond waarop hulpdiensten stand-by stonden wegens stormweer. Hij was die avond, officieel gezien, nog steeds hoofd van politie en veiligheidscoördinator. Dat maakt dit geen banale dronkenschap, maar een kwestie van publieke verantwoordelijkheid. De vraag is dus niet of Vandenhove recht heeft op privacy, dat heeft hij uiteraard, maar of die zwaarder weegt dan het recht van burgers om te weten hoe hun burgemeester zich gedraagt tijdens een crisismoment.

"De klacht van Vandenhove lijkt dus meer ingegeven door persoonlijke schaamte dan door een juridische fout.

De balans tussen schaamte en transparantie

Het Europees Hof zegt het zelf: “Het publiek heeft recht op informatie, maar niet op iemands vernedering. In dit geval dient de publicatie wél een publiek belang: de burger mag weten of zijn stadsbestuur paraat is als het stormt, letterlijk én figuurlijk. De klacht van Vandenhove lijkt dus meer ingegeven door persoonlijke schaamte dan door een juridische fout. En dat is begrijpelijk: niemand wil zo gefilmd worden. Maar een burgemeester die zelf jarenlang voorstander was van transparantie en open bestuur, weet dat verantwoording deel uitmaakt van het ambt. Wie aan het hoofd staat van een stad, kan niet verwachten dat zijn gedrag in de publieke ruimte onzichtbaar blijft. Samenvat:“Macht brengt plicht mee, ook tot zelfbeheersing.”

Moreel Wrang

Ook moreel voelt de klacht wrang. Een burgemeester die zijn stad door Code Geel loodst, hoort niet de storm in zichzelf aan te wakkeren. En wie verantwoordelijkheid draagt, kan zich niet verschuilen achter privacy wanneer het vertrouwen van zijn burgers op het spel staat.